فقط دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی میتواند تعیین کند که آیا انجام دادن ارتودنسی دندان برای بیمار لازم می باشد یا وی نیازی به انجام آن ندارد. دندانپزشک بر مبنای ابزار تشخیصی از جمله شرح حال کامل پزشکی و پرونده دندانپزشکی بیمار، معاینه بالینی، مراقبت ها(تغذیه در ارتودنسی)، قالب گرفتن از دندانها و عکسهای رادیوگرافی و در صورت لزوم اصلاح طرح لبخند نظر قطعی خود را در زمینه مفید بودن ارتودنسی دندان می دهد و برنامه درمانی مناسب با شرایط بیمار را طرح ریزی میکند و مراقبت های ارتودنسی را نیز برا بیمار شرح می دهد.
بهترین زمان انجام ارتودنسی دندان برای درمان نامرتبی دندان ها در کودکی است، اما این روش درمانی برای ارتودنسی بزرگسالان نیز مفید است، بطوریکه تعداد افراد بزرگسالی که این درمان ارتودنسی را انجام میدهند رو به افزایش است. برای انجام ارتودنسی کودکان توسط ارتودنتیست، باید صبر کرد تا تعداد دندان های مناسب برای این نوع درمان رشد کنند.
دو نوع اصلی ارتودنسی که برای صاف کردن دندان ها در افراد استفاده می گردد، عبارتست از ارتودنسی ثابت و ارتودنسی متحرک. نوع دیگر، ارتودنسی نامرئی است. همچنین در ادامه به هر سه نوع ارتودنسی و ارتودنسی مخفی که یک نوع از ارتونسی ها می باشد، به بحث آن می پردازیم.
رایجترین نوع ارتودنسی مورد استفاده، ارتودنسی ثابت است. از این روش زمانی استفاده می گردد که دقت عملکرد برای پزشک اهمیت داشته باشد. هر چند در این حالت بیمار میتواند بطور عادی غذا بخورد، اما باید از مصرف بعضی غذاها و نوشیدنیها در زمان استفاده از ارتودنسی ثابت اجتناب کرد. برای مثال نوشیدنیهای حاوی کربونات، شیرینی سفت یا تافی از مواردی است که فرد باید از مصرف آنها خودداری کند. افرادی که در فعالیتهای ورزشی شرکت میکنند باید متخصص ارتودنسی خود را در جریان قرار دهند تا در صورت لزوم محافظهای لثه خاص برایشان تجویز شود.
رایجترین نوع ارتودنسی ثابت ، از براکت استفاده می کند. براکت ها از پلاکها و یا سیمها و قیدها تشکیل شده است. دندانپزشک قیدها را اطراف دندان می بندد، و از آن برای محکم نگهداشته ابزارهای ارتودنسی دیگر در محل خود استفاده می گردد.
در مرحله بعد از پلاکهای ارتودنسی برای ایجاد اتصال در جلوی دندانهای بیمار استفاده میشود. سیمها به شکل یک کمان از داخل پلاکها رد شده و به قیدها محکم بسته می شود. با سفت شدن سیمهای کمانی ارتودنسی، دندانهای فرد کشیده میشوند و بدین صورت به سمت محل صحیح قرارگیری حرکت میکنند. بیمار باید ماهی یک بار برای اصلاح وضعیت پلاکها به دندانپزشک مراجعه کند. دوره درمان ارتودنسی در این حالت میتواند برای چند ماه تا چند سال ادامه داشته باشد، اما در مورد این مسئله که درمان ارتودنسی دقیقا چقدر طول می کشد، تنها یک دندانپزشک خوب پس از بررسی وضعیت بیمار می تواند طول درمان را مشخص کند. کودکان معمولاً ترجیح میدهند از پلاکهای ارتودنسی رنگی استفاده کنند، در حالی که بزرگسالان انواع شیشه ای مانند و شفاف پلاک ارتودنسی را ترجیح میدهند.
از ارتودنسی متحرک دندان برای درمان مشکلات جزئی همچون جلوگیری از مکیدن شست یا اصلاح انحراف کم دندانها استفاده میشود. هنگام استفاده از این روش میتوان لوازم ارتودنسی را برای تمیز کردن پس از غذا خوردن یا برای نخ دندان کشیدن از دهان خارج کرد. در مواردی، ممکن است دندانپزشک به بیمار توصیه کند در هنگام انجام فعالیتهای مانند نواختن یک ساز بادی یا دوچرخه سواری ارتودنسی متحرک را از دهان خود خارج کند.
ارتودنسی نامرئی دندان از مواد پلاستیک شفاف و سخت برای ردیف کردن دندان ها استفاده میکند. در این رابطه برای بیماران از انواع نسبتاً متفاوتی استفاده میشود. هر مجموعه از این ارتودنسی برای دو هفته قبل از جایگزینی آن با مجموعه جدید استفاده می گردد. ارتودنسی نامرئی از پلاستیک شفاف ساخته شده و به همین خاطر تقریباً غیر قابل رویت است. به این ترتیب اطرافیان بیمار اصلا متوجه نمیشود که وی از این درمان ارتودنسی برای ردیف کردن دندانهای خود استفاده کرده است. این پلاستیک های شفاف در هر روز باید برای 22 تا 23 ساعت مورد استفاده قرار گیرد تا بهترین نتایج ممکن حاصل شود.با تقبل هزینه ارتودنسی نامرئی میتوان به راحتی برای غذا خوردن، نوشیدن، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن از دهان خارج کرد. برای استفاده از این روش باید همه دندانهای دائمی رشد کرده باشد. قیمت ارتودنسی نامرئی نسبت به روش های متداول دیگر بالاتر میباشد .
انجمن متخصصین ارتودنسی امریکا سن هفت سالگی را سن ارتودنسی و سن مناسب برای اولین معاینه جهت بررسی لزوم ارتودنسی پیشگیری دندان کودکان ذکر کرده است. در این سن غالب دندانهای شیری و تعدادی از دندانهای دائمی رویش پیدا کردهاند و برای دندانپزشک امکان ارزیابی دقیقی از وضعیت کلی دندان ها، فک بالا و فک پایین بیمار را فراهم میکند.
هر کدام از مراحل ارتودنسی دندان شامل چند اقدام دندانپزشک میباشد که به طور کامل در این مقاله به شرح آن می پردازیم.
ماهها یا سالها وقت و هزینه هنگفتی را صرف کردهاید، رنج و دردسرها را تحمل کرده اید تا دندانهایی صاف و مرتب داشته باشید و به تازگی از تحمل آن در دهان راحت شدهاید. اما در واقع این پایان کار نیست چون باید پلاک ارتودنسی بگذارید تا دندانها در موقعیت جدیدشان باقی بمانند. استفاده از پلاک طبق تجویز دندانپزشک، به ویژه ظرف یک سال نخست پس از جداکردن بریس ، اهمیت زیای دارد، زیرا تقریبا 9 ماه طول میکشد تا رباطهای اطراف دندان موقعیت جدیدشان را حفظ کنند. اگر از پلاک ارتودنسی به طور منظم استفاده نکنید، دندانهایتان دوباره جابهجا خواهد شد. بسیاری از افراد پس از گذشت یک سال تنها شبها، آن هم چند شب در هفته، از پلاک ارتودنسی استفاده میکنند تا مطمئن شوند که داشتن لبخند زیبا را از دست نخواهند داد.